આંખોમાં આવી રીતે તું દ્રશ્યો ન મોકલાવ… હેપ્પી બર્થ ડે…રમેશ પારેખ

પૂછ્યું મેં – ‘વૃક્ષ મોટું બીજમાંથી થાય કઈ રીતે?’
મને ચૂમી ભરીને એ કહે કે, ‘આમ થાય છે!’

વાસ્તવિક દુનિયાની ઘટનાઓ સાથે હૃદયની ભાવનાઓને બહુ સહજ શબ્દોથી કાવ્યસ્વરૂપે જોડી આપતા કવિ રમેશ પારેખનું ગુજરાતી કાવ્યસૃષ્ટિમાં એક આગવું સ્થાન છે. કવિ સુરેશ દલાલના બે જ વાક્યોમાં, “સર્જકતાથી ફાટફાટ થતો કવિ. ગુજરાતી નવી કવિતા પર છવાઈ ગયેલો કવિ.” રમેશ પારેખની શૈલી સરળમાં ઘણું કહી દેવાની. ભાવજગતથી માણસને ઓળખાતા મોરારીબાપૂએ તેમના માટે એમ કહ્યું હતું કે આ કવિ કઇંક ભાળી ગયેલો કવિ છે.

‘આજનો ઇ-શબ્દ’ આજે તેમના ૭૪મા જન્મદિને રમેશભાઈનું સ્મરણ કરતાં આપ સૌ સમક્ષ તેમની કેટલીક ચૂંટેલી કવિતાઓ રજૂ કરે છે. સાથે જ, રમેશ પારેખનો પોતાના જ કાવ્ય ‘આંખોમાં આવી રીતે…’ના પઠનનો વિડીયો , તેમના હસ્તાક્ષર, અને બીજું ઘણું …

તમને ફૂલ દીધાનું યાદ

ધીમે ધીમે ઢાળ ઊતરતી ટેકરીઓની સાખે તમને ફૂલ દીધાનું યાદ.

સળવળ વહેતી કેડસમાણી લીલોતરીમાં તરતા ખેતરશેઢે, સોનલ…
અમે તમારી ટગરફૂલ-શી આંખે ઝૂલ્યા ટગરટગર તે યાદ.

અમારી બરછટ બરછટ હથેળીઓને તમે ટેરવાં ભરી કેટલી વાર પીધાનું યાદ,
ધીમે ધીમે ઢાળ ઊતરતી ટેકરીઓની સાખે તમને ફૂલ દીધાનું યાદ.

અડખેપડખેના ખેતરમાં ચાસ પાડતાં હળ મારી આંખોમાં ફરતાં,
એકલદોકલ કોઈ ઊછળતું સસલું દોડી જતાં ઝાંખરા પરથી પર્ણો ખરતાં,
તરે પવનના લયમાં સમળી તેના છાંયા છૂટાછવાયા ફાળ ઘાસમાં ભરતા.

ડાળ ઉપર ટાંંગેલી ઠીબનું નાનું સરખું બપોર ઊડી એકસામટું પાંખ વીંઝતું હવા જેવડું થાય,
ડાળ ઉપર ટાંગેલી ઠીબમાં સવાર પીતું નીલરંગનું પંખી જોઈ ઝાડ ભૂલ્યાનું યાદ,
ધીમે ધીમે ઢાળ ઊતરતી ટેકરીઓની સાખે તમને ફૂલ દીધાનું યાદ.

– કે કાગળ હરિ લખે તો બને
અવર લખે તે એકે અક્ષર નથી ઊકલતો મને…

મોરપીંછનો જેના ઉપર પડછાયો ના પડિયો
શું વાંચું એ કાગળમાં જે હોય શાહીનો ખડિયો?
એ પરબીડિયું શું ખોલું જેની વાટ ન હો આંખને…

મીરાં કે પ્રભુ, શ્વાસ અમારો કેવળ એક ટપાલી
નિશદિન આવે જાય લઈને થેલો ખાલી ખાલી
ચિઠ્ઠી લખતાંવેંત પહોંચશે સીધી મીરાં કને…

હસ્તાયણ

હાથ સૂમસામ બની મેજ પર પડેલા છે;
અસંખ્ય ઝાંઝવાને સ્પર્શવાથી મેલા છે.

આ મારા હાથમાં દમયંતીપણું શોધું છું,
મેં મૃત મત્સ્ય અહીં એકઠાં કરેલાં છે.

રેશમી વસ્ત્રની માફક ઢળી પડ્યા નીચે,
હાથને ખીંટીએ ટિંગાડવા ક્યાં સહેલા છે?

અડે અડે ત્યાં ઉઝરડા પડે છે સપનાંને,
હાથને ટેરવાં સાથે જ નખ મળેલા છે.

આંગળી નામની પાંચે છિનાળ પુત્રીએ,
સળંગ હાથને બેઆબરૂ કરેલા છે.

કોઈના હાથને પસવારે હાથ કોઈનો,
તો થાય?: મારા હાથ આ જ છે કે પેલા છે?

એક તો હાથનું પોત જ છે સાવ તકલાદી
ને એમાં હસ્તરેખાઓના સળ પડેલા છે.

આ મારા હાથને હમણાં જ ગિરફતાર કરો,
કે તેણે તોપનાં મોં જીવતાં કરેલાં છે.

આ હાથ છે ને એના પૂર્વજોય હાથ હતા,
આ વંશવેલા ઠેઠ મૂળથી સડેલા છે.

ખભાથી આંગળી સુધીના સ્ટેજ પર આ હાથ,
હાથ હોવાનો અભિનય કરી રહેલા છે.

હે મારા હાથ, આ દમયંતીવેડા ફોગટ છે
મત્સ્ય જીવે છે અને જળ મરી ગયેલાં છે

આ હાથ સૌથી ખતરનાક બોમ્બ છે તોપણ
એ સાવ કાચની પેઠે ફૂટી ચૂકેલા છે

રમેશ, હાથતાળી દઈ ગયો ભીનો સાબુ
ને હાથ ઝાંઝવાને સ્પર્શવાથી મેલા છે.

જો તમને આ પોસ્ટ ગમી હોય તો ‘આજનો ઈ-શબ્દ’ અંતર્ગત આવી બીજી અનેક પોસ્ટ જરૂર માણો અને અન્ય મિત્રોને પણ વંચાવો.
લીન્ક છે: www.e-shabda.com/blog

[Ankhoman tu avi rite drashyo na mokalav. HappyBirthday. Ramesh Parekh, e-shabda blog posted on 27th November 2014]